نخستین هشدار
خرداد ماه سال جاری آیت‌الله خامنه‌ای در سالروز ارتحال امام(ره) با قرائت آیه‌ی «یا ایّها الّذین امنوا اتّقوا اللَّه و قولوا قولا سدیداً²» مسئله قول سدید را مطرح کردند: «من میخواهم عرض بکنم به جوانان عزیزمان، جوانهاى انقلابى و مؤمن و عاشق امام، که حرف میزنند، مینویسند، اقدام میکنند؛ کاملاً رعایت کنید. اینجور نباشد که مخالفت با یک کسى، ما را وادار کند که نسبت به آن کس از جاده‌ى حق تعدى کنیم، تجاوز کنیم، ظلم کنیم ... درباره‌ى زیدى که شما او را قبول ندارید، دو جور میشود حرف زد: یک جور آنچنانى که درست منطبق با حق است، یک جور هم آنچنانى که در آن آمیزه‌اى از ظلم وجود دارد. این دومى بد است، باید از آن پرهیز کرد. درست همانى که حق است، صدق است و شما در دادگاه عدل الهى میتوانید راجع به آن توضیح دهید، بگوئید، نه بیشتر.»

این توصیه صریح بود و به همه گروه‌ها و شخصیت‌های فعال در عرصه سیاسی کشور برمی‌گشت اما برخی، با مخاطب قرار دادن طرف مقابل و مخالفین خود، سعی کردند توپ را در زمین دیگری بیاندازند. در حالی‌که رعایت شؤون اخلاقی در جامعه وظیفه همگان است. حضرت آیت‌الله جوادی آملی دراین‌باره معتقدند: «در نظام اسلامی همه ما مسئولیم و مسئولیت برای مسئول، مسبوق به صیانت و سیاست نفس است... هر مسئولی قبل از سیاست‌مداری نسبت به دیگران، باید سیاست‌مدار داخلی نفس خود باشد. در درون انسان خواسته‌های زیادی هست که اگر انسان، سیاست‌مدار نباشد و آن‌ها را تعدیل نکند، قبل از این‌که برای نجات دیگران قدم بردارد، خود در مهلکه گمراهی و ضلالت فرو می‌رود.³»

متاسفانه سخنان رهبری در حرم امام(ره) نیز به دلیل تنش‌های سیاسی به‌وجود آمده‌ی پیش از آغاز سخنرانی معظم‌له، کم‌تر مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت؛ چراکه باز هم برخی گروه‌ها و اشخاص، سعی کردند تا با ایراد اتهام به یکدیگر، مسائل و حواشی مراسم سالگرد ارتحال بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران را به دیگری نسبت دهند.

محمدحسین صفارهرندی درباره استفاده ابزاری از سخنان رهبری می‌گوید: «بدترین نوع رفتار این است که بنا باشد کسانی کلام فرد را به نفع خودشان مصادره و از آن چماق درست کنند و قسمت‌هایی از سخنان ایشان را برای کوبیدن به فرق سر دیگران به کار برند ... بسیار مضحک به نظر می‌رسد که آدم به طبیب مراجعه کند و برای بهبود خود دارو بگیرد و به جای مصرفش، آن را به دور از چشم دیگران و یا در منظر دیگران به درون چاه بریزد و یا همچنان بر مواضع اشتباه قبلی خود که آلوده به بیماری است، بیش‌تر اصرار بورزد.⁴»

هشدار دوم
کمتر از سه هفته از توصیه رهبر انقلاب در نماز جمعه 14خرداد گذشته بود که اهانت به برخی مسئولین نظام توسط تعدادی از معترضین به تصویب قانونی درباره دانشگاه آزاد، به حواشی مراسم سالگرد حضرت امام(ره) اضافه و خبرساز شد. فردای آن روز و در دیدار با اعضای بسیجی هیئت علمی دانشگاه‌ها، رهبر انقلاب دومین هشدار علنی را اعلام کردند: «من بارها گفته‌ام: ظلم نکنیم. این هم یکى از آن اساسى‌ترین کارهاست. ظلم چیز بدى و چیز خطرناکى است. ظلم فقط این نیست که آدم توى خیابان به یکى کشیده بزند. گاهى یک کلمه‌ى نابجا علیه یک کسى که مستحقش نیست، یک نوشته‌ى نابجا، یک حرکت نابجا، ظلم محسوب میشود. این طهارت دل را و طهارت عمل را خیلى بایستى ملاحظه کرد ... زیادتر نگوئید از آنچه که هست، از آنچه که باید و شاید. منصف باشیم؛ عادل باشیم. اینها آن وظائف ماست. اینجور نیست که ما چون مجاهدیم، چون مبارزیم، چون انقلابى هستیم، بنابراین هر کسى که از ما یک ذره- به خیال ما و با تشخیص ما- کمتر است، حق داریم که درباره‌اش هر چى که میتوانیم بگوئیم.⁵»

درباره‌ی رواج بداخلاقی سیاسی و اهانت به مسئولان نظام، سیدمرتضی نبوی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام معتقد است: «نمی‌توان به بهانه‌ی انقلابی‌گری از بیان یا گفتمانی استفاده کرد که سنخیتی با فرهنگ اسلامی ندارد. در طول تاریخ غالب مشکلات جامعه از افراط و تفریط پدید آمده است. گاهی تفریط انسان را به محافظه‌کاری، سکوت بی‌جا و سرباز زدن از وظایف وا می‌دارد و گاهی هم افراط، انقلابی‌ها را از مدار اخلاق، عدالت و تقوا خارج می‌سازد.⁶»

حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی از مراجع تقلید نیز به‌تازگی در آغاز درس خارج فقه خود عنوان کردند: «اختلاف‌های سیاسی سبب نمی‌شود که قلم و زبان روی حساب و کتاب نباشد. قلم و زبان‌ها باید روی حساب و کتاب باشد. ما باید مراقب باشیم که نگویند در نظام اسلامی این مسائل رخ می‌دهد، افراد نیز باید مراقب باشند.⁷»

آخرین هشدار
«من به بزرگان هم نصیحتى بکنم... مواضع درست گرفتن، حرف درست زدن، تحت تأثیر خبرهاى دروغ قرار نگرفتن، این هم وظیفه است. هزاران نفر در نظام اسلامى دارند محض رضاى خدا زحمت میکشند و تلاش میکنند و شب و روز خودشان را میکُشند، براى اینکه طبق حرکت اسلامى یک کارى انجام بگیرد، نظام اداره شود، وظائفِ بسیار سنگین انجام بگیرد؛ اما انسان یک خبر دروغى را بشنود، بنا کند همه‌ى اینها را زیر سؤال بردن- مسئولین دولتى را، دیگران را، دیگران را- این هم مصلحت نیست، این هم خلاف است.» این نکته‌ای بود که رهبر انقلاب بعد از هشدار خود به جوانان آن در دیدار با اعضای خبرگان رهبری بیان کردند.

آیت‌الله ممدوحی، عضو خبرگان رهبری در همین زمینه می‌گوید: «نباید نسبت به شنیدن خبری که در دروغ یا صحت آن شک وجود دارد، اعلام موضع کرد. عصبانیت در شنیدن برخی‌ از خبرها، فضای تهمت را در جامعه گسترش خواهد داد.⁸»

اما رهبر انقلاب اسلامی در دیدار با اعضای خبرگان رهبری، در سخنانی صریح به همه به‌ویژه جوانان افزودند: «پیام من به همه کسانی که حرف می‌زنند و یا در مطبوعات، وبلاگ‌ها و محیط های دیگر می‌نویسند این است که مخالفت کردن، رد کردن و محکوم کردن یک فکر سیاسی و دینی یک چیز است و ابتلای به رفتار غیر اخلاقی و دشنام و هتک حرمت چیز دیگر. من این مسائل غیر اخلاقی را قاطعانه و بطور کامل رد می‌کنم و نباید انجام شود.»

آخرین و مهمترین نکته مربوط به موقعیت کنونی جمهوری اسلامی است. آیت‌الله خامنه‌ای ضمن بیان ضرورت حفظ آرامش در جامعه، تأکید کردند که نباید کاری کنیم که الگوی جمهوری اسلامی تضعیف شود. آیت‌الله امامی کاشانی در همین زمینه معتقد است9: (صوت با پلیر) «جامعه‌ای می‌تواند الگو باشد که از نظر اخلاق هم جلو باشد، خلقش خلق انسانی باشد. پیغمبر اکرم(ص) رمز موفقیتش همین بود. البته قرآن، خود میدان دیگری دارد از نظر اعجاز و وحی. ولی اخلاق پیغمبر اکرم(ص) واقعاً نقش بسیار عجیبی داشت در دعوت جامعه بشری به اسلام. ما هم که می‌خواهیم الگو باشیم برای جهان اسلام، انقلاب ما الگو باشد، باید دراین راستا حرکت کنیم.⁹»

آیت‌الله آملی لاریجانی نیز دراین‌باره می‌گوید: «آلوده کردن فضای سیاسی به ناهنجاری‌هایی مثل فحاشی و توهین و افتراء به نفع هیچ کسی نیست؛ چرا که کشور و نظام ما اسلامی است، بنابراین باید با عمل خودمان برای کل دنیا الگوسازی کنیم. اگر بنا باشد عده‌ای در صحنه سیاسی کشور بخواهند رقیب خودشان را با این روش از میدان به‌درکنند، بدترین روش است.¹⁰»
واکنش‌ها و اظهارنظرها پیرامون سخنان رهبر انقلاب در دیدار با اعضای مجلس خبرگان، نشان‌دهنده این است که ترمیم فضای اخلاقی کشور در حوزه سیاست، بیش از پیش به یک مطالبه عمومی تبدیل شده است.

پی‌نوشت:
1. دکتر رضا داوری اردکانی، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 26
2. سوره احزاب، آیه 70
3. آیت‌الله جوادی آملی، کتاب «مبادی اخلاق در قرآن»
4. گفت‌وگو با محمدحسین صفارهرندی، سایت برهان
5. این سخنان در تاریخ 2/4/1389 بیان شد.
6. گفت‌وگو با سید مرتضی نبوی، سایت برهان
7. به نقل از سایت خبرآنلاین
8. گفت‌وگو با آیت‌الله ممدوحی، خبرگزاری فارس
9. خطبه‌های نماز جمعه تهران 20/12/89
10. به نقل از روزنامه تهران امروز، مورخه 23/12/89